Eπέμβαση καταρράκτη
Καταρράκτης ονομάζεται η προοδευτική θόλωση του φυσικού φακού του ματιού.
√ Εκδηλώνεται στα πλαίσια της φυσιολογικής γήρανσης του οργανισμού, αλλά μπορεί να προκληθεί και από νοσήματα ή τραυματισμούς, ενώ σπάνια υπάρχει εκ γενετής (συγγενής καταρράκτης).
√ Δεν αντιμετωπίζεται ούτε προλαμβάνεται με φάρμακα, και ο μόνος τρόπος θεραπείας είναι η αφαίρεση του θολωμένου φακού και η αντικατάσταση του από τεχνητό ενδοφακό.
√ Ο φυσικός φακός του ματιού βρίσκεται πίσω από την ίριδα (το χρωματιστό τμήμα του ματιού), μέσα σε ένα διαφανή σάκο που λέγεται περιφάκιο. To περιφάκιο διατηρείται και στο τέλος της επέμβασης, εκεί μέσα θα τοποθετηθεί ο καινούργιος φακός που λέγεται ενδοφακός.
√ Ο ενδοφακός που θα μπει στο μάτι θα είναι ο φακός εκείνος μέσα από τον οποίον ο ασθενής θα βλέπει κάθε λεπτό της καθημερινότητας του για το υπόλοιπο της ζωής του.
Ο νέος αυτός φακός δεν αλλάζει.
Οι ειδικοί φακοί της τελευταίας γενιάς επιτρέπουν την κορυφαία όραση σε όλες τις αποστάσεις χωρίς απώλεια αντίθεσης και χωρίς ενοχλητικά εφέ.
Ο φακός που τοποθετείται στο μάτι με την επέμβαση του καταρράκτη είναι ένα μόσχευμα που θα παραμείνει στην θέση του για το υπόλοιπο της ζωής. Αξίζει επομένως η διεξοδική ενημέρωση και εξατομίκευση των αναγκών του ασθενούς ώστε η επιλογή να είναι η καλύτερη δυνατή για τον κάθε ασθενή.
Ποιός είναι ο καταλληλότερος φακός για τον κάθε ασθενή;
Στοιχεία του φακού όπως η ποιότητα κατασκευής, η καθαρότητα των οπτικών χαρακτηριστικών του φακού, η ασφαιρικότητα και η παρουσία φίλτρων για την υπεριώδη ακτινοβολία είναι καθοριστικής σημασίας για την όραση μετεγχειρητικά.
Εκτός από την ποιοτικά στοιχεία του φακού υπάρχουν πλέον και φακοί προηγμένης τεχνολογίας (premium IOLs) που αντιμετωπίζουν
και τις διαθλαστικές ανωμαλίες, όπως η μυωπία , η υπερμετρωπία, ο αστιγματισμός και η πρεσβυωπία.
Στις μέρες μας, εκτός από τους κλασσικούς μονοεστιακούς φακούς, υπάρχει επομένως η δυνατότητα τοποθέτησης όλων των ενδοφακών τελευταίας τεχνολογίας για την απαλλαγή τόσο από τα μακρινά όσο και από τα κοντινά γυαλιά.
Τύποι Φακών
Σφαιρικός Φακός
Ασφαιρικός Φακός
Τορικός Φακός
Πολυεστιακός Φακός
Ζήσε την εμπειρία με τους σύγχρονους ενδοφακούς
Πόσο σημαντική είναι για τον ασθενή η επιλογή ενός καλού φακού;
Η εμπειρία της όρασης είναι μια εμπειρία που δεν μεταβιβάζεται. Ο ασθενής που θα βάλει έναν δεύτερης διαλογής φακό στα μάτια του δεν θα αντιληφθεί ποτέ την σημασία της σωστής και προσεκτικής επιλογής του φακού. Ο λόγος είναι γιατί ποτέ δεν θα μάθει πώς είναι να βλέπει μέσα από έναν καλύτερο φακό.
Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς που φέρουν διαφορετικής ποιότητας μοσχεύματα στα μάτια τους. Εκεί μόνο καταλαβαίνει ο ασθενής το πόσο διαφορετικά βλέπει από το κάθε μάτι και το ποιά επίπτωση έχει αυτό στην καθημερινότητά του. Επειδή όμως ο φακός αυτός δεν αλλάζει εύκολα, είναι καθοριστικής σημασίας η εξαρχής σωστή επιλογή του.
Εκτός από την θολή όραση, τα συνήθη συμπτώματα του καταρράκτη περιλαμβάνουν:
- Eυαισθησία στο φως
- Φαινόμενα διάχυσης του φωτός (glare, halos)
- Διπλωπία
- Ξαφνική επάνοδο της ικανότητας του ασθενούς να διαβάσει κοντά χωρίς βοήθημα που όμως εξασθενεί σταδιακά καθώς ο καταρράκτης επιδεινώνεται
- Διαταραχές στην αντίληψη των χρωμάτων
Ο καταρράκτης είναι διαδικασία γήρανσης – εκφύλισης του φακού του ματιού, κάτι αντίστοιχο με το γκριζάρισμα των μαλλιών μας λόγω ηλικίας και δεν αποτελεί πάθηση.
Παράγοντες που επιταχύνουν την εμφάνισή του, περιλαμβάνουν:
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Κάπνισμα
- Υπερβολική χρήση αλκοόλ
- Τραυματισμός του οφθαλμού (τραυματικός καταρράκτης)
- Παρατεταμένη χρήση κορτιζόνης
- Παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο ή στην υπεριώδη ακτινοβολία
Υπάρχουν περιπτώσεις που ο καταρράκτης πρέπει να αφαιρεθεί ενώ ο ασθενής δεν έχει προβλήματα όρασης;
Ιατρικοί λόγοι όπου ενδείκνυται η πρώιμη αφαίρεση του καταρράκτη ακόμα κι αν δεν δημιουργεί προβλήματα όρασης στον ασθενή είναι:
Το γλαύκωμα κλειστής γωνίας όπου το μέγεθος του φακού σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός στενού προσθίου θαλάμου, εμποδίζει την παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού που βρίσκεται φυσιολογικά μέσα στο μάτι.
Σε ασθενείς με παθήσεις του βυθού που χρειάζονται συχνή παρακολούθηση και θεραπεία (όπως π.χ. η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια), ο φακός πρέπει να αφαιρείται όταν αρχίζει να θολώνει και να προκαλεί δυσκολία στη βυθοσκόπηση.
Η εγχείρηση καταρράκτη δεν είναι απλά η αφαίρεση του θολωμένου φακού και η αντικατάστασή του με έναν τεχνητό. Πρόκειται για μια πιο πολύπλοκη διαδικασία και πολλές παράμετροι πρέπει να ληφθούν υπόψη, αν θέλουμε να επιτύχουμε τη βέλτιστη όραση.
Πότε πρέπει να χειρουργείται ο καταρράκτης;
Η παλαιά αντίληψη ότι ο καταρράκτης πρέπει να ”ωριμάσει” για να αφαιρεθεί ανήκει πλέον στο παρελθόν. Η χειρουργική αφαίρεση ενός υπερώριμου και σκληρού καταρράκτη με τις νέες τεχνικές φακοθρυψίας κάνει την επέμβαση πιο δύσκολη και τις πιθανές επιπλοκές πιο συχνές.
Ο καταρράκτης πρέπει να χειρουργείται όταν αρχίζει να προκαλεί τέτοια μείωση ή ενόχληση στην όραση η οποία επηρεάζει την ποιότητα της ζωής (π.χ. εξασθενημένη αντίληψη των χρωμάτων, λάμψεις και ακτίνες γύρω από τα φώτα το βράδυ, έντονη θόλωση στον ήλιο, δυσκολία στην οδήγηση, στην τηλεόραση ή στο διάβασμα, κ.λ.π.). Αυτό εξαρτάται κυρίως από τον ασθενή και τις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του.
Στον προεγχειρητικό έλεγχο περιλαμβάνονται:
- Μέτρηση ενδοθηλιακών κυττάρων κερατοειδούς για τον καθορισμό του είδους της επέμβασης.
- Τοπογραφία κερατοειδούς, ώστε να υπολογιστεί η βέλτιστη θέση των χειρουργικών τομών για αποφυγή μετεγχειρητικού αστιγματισμού.
- Οπτική τομογραφία ωχράς κηλίδας για αποκάλυψη υποκείμενων παθήσεων και για πρόβλεψη της όρασης που θα επιτευχθεί μετεγχειρητικά.
- Μέτρηση του αξονικού μήκους του οφθαλμού με δύο τρόπους, τόσο με την κλασική βιομετρία υπερήχων, όσο και με τη νέα υπερσύγχρονη laser βιομετρία (ΙΟL Master), για τον υπολογισμό της δύναμης του τεχνητού φακού που θα τοποθετηθεί στο μάτι.
- Στις μέρες μας ο καταρράκτης αφαιρείται με την τεχνική της φακοθρυψίας με υπερήχους.
- Μέσα από μια μικρή τομή 2,2 χιλ. και με την βοήθεια στυλεού που εκπέμπει υπερήχους γίνεται η ρευστοποίηση και ταυτόχρονα η αναρρόφηση του καταρρακτικού φακού.
- Στην θέση του καταρρακτικού φακού τοποθετείται, μέσω της ίδιας μικρής τομής, ο ενδοφακός και στερεώνεται μόνιμα στη θέση του.
- Η επέμβαση διαρκεί 15-20 λεπτά και τελειώνει χωρίς να χρειάζονται ράμματα.
- Δεν είναι απαραίτητη η παραμονή στο νοσοκομείο.
- Ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του αμέσως μετά από την επέμβαση, η δε επάνοδος στις περισσότερες καθημερινές δραστηριότητες γίνεται από την επόμενη κιόλας μέρα.
- Ο ασθενής αρχίζει να βλέπει ήδη καλύτερα μετά την επέμβαση και με την πάροδο των ημερών η όραση καλυτερεύει.
- Η εγχείρηση γίνεται με τοπική αναισθησία με σταγόνες και ο ασθενής φεύγει από το χειρουργείο με το μάτι ανοικτό, χωρίς κάποιο προστατευτικό κάλλυμα.
Ο ρυθμός επούλωσης είναι διαφορετικός για κάθε ασθενή και εξαρτάται και από την σκληρότητα του καταρράκτη. Όσο πιο προχωρημένος ο καταρράκτης, τόσο πιο αργή η αποκατάσταση της όρασης μετεγχειρητικά.
Οι περισσότεροι ασθενείς βλέπουν άμεσα αρκετά καλά ώστε η επιστροφή στις περισσότερες δραστηριότητες γίνεται μέσα στην πρώτη εβδομάδα.
Αρχικά μπορεί να έχετε λίγο θολή όραση, ήπια ερυθρότητα ή αίσθηση ξένου σώματος. Όλα αυτά είναι στην φυσιολογική μετεγχειρητική πορεία.
Τις πρώτες 2 εβδομάδες ο ασθενής θα πρέπει να αποφύγει :
- Το τρίψιμο του χειρουργημένου οφθαλμού
- Την άρση σημαντικού βάρους
- Την εργασία σε σκονισμένους και βρώμικους χώρους
- Την επαφή του νερού με τα μάτια, ιδιαίτερα την πρώτη εβδομάδα. Το νερό της βρύσης φέρει μικρόβια δυνητικά βλαβερά για το μάτι την άμεση μετεγχειρητική περίοδο
- Το κολύμπι για τις πρώτες δύο εβδομάδες,
- Δεν υπάρχουν περιορισμοί σχετικά με τη διατροφή, την τηλεόραση ή το διάβασμα από την πρώτη κιόλας ημέρα
- Συστήνεται η χρήση γυαλιών ηλίου για να προστατεύσετε το χειρουργημένο μάτι από τη σκόνη και τον ήλιο.
Το ποσοστό επιτυχίας της εγχείρησης του καταρράκτη είναι πολύ υψηλό ξεπερνώντας το 98%.
Το τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή το πόσο καλά θα βλέπει ο ασθενής, εξαρτάται και από την γενικότερη κατάσταση του οφθαλμού. Αν ο βυθός του ματιού ή η οπτική οδός έχουν υποστεί βλάβες από άλλες παθήσεις όπως π.χ. γλαύκωμα, σακχαρώδη διαβήτη ή ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς, τότε αυτό θα έχει επιπτώσεις και στην τελική όραση του ασθενούς.
Τελική συνταγή για γυαλιά δίνεται στις 4-6 εβδομάδες μετά την επέμβαση.
Με τους απλούς, μονοεστιακούς ενδοφακούς, θα χρειαστούν γυαλιά , συνήθως για κοντά.
Με τους επαναστατικούς πολυεστιακούς φακούς της τελευταίας γενιάς, οι ασθενείς μπορούν να βλέπουν κοντά, σε ενδιάμεση απόσταση και μακριά χωρίς κανένα βοήθημα. Οι περισσότεροι ασθενείς με πολυεστιακούς φακούς μπορούν πλέον να δουλέψουν στον υπολογιστή, να οδηγούν αυτοκίνητο και να διαβάζουν με αυξημένη ανεξαρτησία από τα γυαλιά.
Με τους τορικούς πολυεστιακούς ενδοφακούς, οι ασθενείς με αστιγματισμό μπορούν επίσης να βιώσουν πραγματικά καλή όραση σε όλες τις αποστάσεις με αντίστοιχους πολυεστιακούς φακούς που διορθώνουν και τον αστιγματισμό.
Μετά από μεγάλες, πολυκεντρικές μελέτες σχετικά με την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα του αμφοτερόπλευρου χειρουργείου καταρράκτη, τα τελευταία 10 χρόνια χειρουργούμε και τα δύο μάτια μαζί την ίδια μέρα με απόλυτη ασφάλεια. Η πρακτική αυτή εφαρμόζεται και στη χώρα μας την τελευταία 5ετία.
Τα πλεονεκτήματα αυτής της χειρουργικής προσέγγισης συνοψίζονται στα εξής:
- Επιτρέπει πρακτικές που δεν μπορούν εύκολα να εφαρμοστούν στο ετερόπλευρο χειρουργείο με καλύτερο τελικό αποτέλεσμα για την όραση και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
- Επιτυγχάνεται ταχύτερη επαναφορά στις συνήθειες της καθημερινότητας.
- Εξασφαλίζεται άμεσα καλύτερη εγκεφαλική προσαρμογή του ασθενούς, ιδιαίτερα μιας προχωρημένης ηλικίας σε μια νέα κατάσταση όρασης. Στο μεσοδιάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στα δύο μάτια, όταν αυτά χειρουργηθούν σε διαφορετικές ημερομηνίες, ο ασθενής βλέπει πολύ διαφορετικά μέσα από το μάτι με τον καθαρό φακό σε σχέση με το άλλο που έχει ακόμη καταρράκτη. Αυτό δυσχεραίνει την συνεργασία ανάμεσα στα δυο μάτια και την στερεοσκοπική όραση με αποτέλεσμα ο ηλικιωμένος ασθενής να είναι δυσλειτουργικός και να κινδυνεύει από πτώση με ότι αυτό συνεπάγεται.
Μία ακόμη καινοτομία στη σύγχρονη χειρουργική του καταρράκτη είναι το ταυτόχρονο, αμφοτερόπλευρο χειρουργείο καταρράκτη όπου χειρουργούνται και τα δυο μάτια μαζί την ίδια μέρα.
Η όραση είναι νευροφυσιολογικής φύσεως διαδικασία και με το αμφοτερόπλευρο χειρουργείο σεβόμαστε απόλυτα αυτό το στοιχείο της.
Ποιοί είναι οι κατάλληλοι υποψήφιοι για την διόρθωση της πρεσβυωπίας με τους πολυεστιακούς ενδοφακούς;
Κατάλληλος υποψήφιος είναι εκείνος που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα γυαλιά και θέλει να απαλλαγεί από αυτά ώστε να βλέπει στην μακρινή, ενδιάμεση και κοντινή απόσταση χωρίς γυαλιά.
Από την εφαρμογή των πολυεστιακών φακών αποκλείονται οι εξής κατηγορίες:
- Επαγγελματίες οδηγοί αυτοκινήτων, ειδικά όταν οδηγούν πολλές ώρες την νύχτα.
- Οφθαλμοί με παθολογικές αλλοιώσεις στον βυθό (διαβήτης, ωχροπάθειες) ή αλλοιώσεις κερατοειδούς.
- Ασθενείς με μεγάλης διαμέτρου κόρες ή με κόρες που έχουν παθολογική κινητικότητα.
- Ασθενείς χωρίς καθόλου καταρράκτη που έχουν τέλεια οραση για μακριά. Αυτοί οι ασθενείς είναι πιο επιρρεπείς στο να παρατηρήσουν τυχόν μικρές παρενέργειες του τριπλοεστιακού ή πολυεστιακού ενδοφακού κατά την διάρκεια της νυχτερινής οδήγησης. Ενώ τα άτομα με έναν αρχόμενο καταρράκτη και με μια μικρή μείωση όρασης λόγω του καταρράκτη δεν θα έχουν τέτοια προβλήματα.
- Άτομα με μη ρεαλιστικές προσδοκίες.
Είναι πλέον η επέμβαση του καταρράκτη το "laser μυωπίας" της μέσης ηλικίας;
Με τους φακούς προηγμένης τεχνολογίας που διαθέτουμε, πολλές φορές επιλέγουμε να αφαιρέσουμε τον καταρράκτη ακόμη και πριν αυτός προχωρήσει σημαντικά για να βάλουμε στην θέση του έναν ενδοφακό που θα εξασφαλίσει όραση χωρίς γυαλιά σε όλες τις αποστάσεις.
Αυτό αποτελεί την πιο τελευταία καινοτομία στην χειρουργική του καταρράκτη παγκοσμίως και μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους σχεδόν τους ασθενείς. Είναι ιδιαίτερα ευεργετικό σε άτομα με υψηλές διαθλαστικές ανωμαλίες όπως η υψηλή μυωπία, η υπερμετρωπία και ο υψηλός αστιγματισμός.
Με τον τρόπο αυτό ο ασθενής απαλλάσεται για πάντα και από την πρεσβυωπία. Αντιθέτως στο laser μυωπίας που γίνεται σε νεότερους ασθενείς μέχρι 45 ετών, ο ασθενής θα χρειαστεί γυαλιά για κοντά μετά τα 45 έτη στην περίπτωση που διορθώσει πλήρως την μυωπία του.
